Ruimte maken voor liefde



'Zorgen voor je verdriet'. Ik leerde het in de periode na het verlies van onze lieve Boris. Ik kon niet voor hem zorgen, nooit meer, en dat zorgde voor een allesoverheersende pijn en verdriet waarvan ik dacht dat ik het nooit te boven zou komen. Maar uiteindelijke leerde ik, na heel veel vallen en voorzichtig weer opstaan, dat ik verder kon leven en Boris tegelijkertijd met mij mee kon nemen. Langzaam drukte het verlies minder zwaar op mijn leven, en steeds vaker kon ik weer zeggen dat ik stilletjes genoot van het leven.

Inmiddels ben ik weer redelijk de Anja die ik was, voor zover dat kan, maar leef ik nog dagelijks met het gemis van onze zoon. Mensen zeggen me soms wel eens met een belerend toontje; ‘Zou je niet eens verder gaan?’ Of; ‘Blijf je niet te lang hangen in je verdriet?’. Mensen lijken niet altijd te begrijpen dat je je overleden kind met je mee kunt dragen zonder nog elke dag verdrietig te zijn. Sterker nog, nu ik heb geleerd Boris met me mee te dragen, gaat het beter met me en kan ik beter met het gemis omgaan. Hij is dood, dat is een feit, maar we leven ons leven heel fijn samen, ook met Boris en zijn liefde en het gemis wat daar onherroepelijk bij hoort.

Door alle ervaringen van de afgelopen jaren heb ik geleerd dat ik voor mijn verdriet moet zorgen, en dat dit ook kan en mag! Zorgen voor Boris kan nooit meer, maar wel voor het gat in mijn hart. Ik doe dat op allerlei manieren, en ben daarbij blijvend op zoek naar hoe ik dat het beste kan doen. Ik verander tenslotte zelf ook naarmate de tijd verstrijkt, dus het zorgen voor mijn verdriet is ook een doorgaand proces.

Momenteel zorg ik voor mijn verdriet door onder andere de volgende dingen te doen; een gedichtje te schrijven, zijn naam noemen, muziek luisteren, naar zijn grafje gaan of kleine kadootjes voor hem kopen. Alles wat ik kan doen voor hem of mijzelf om mijn gemis en de liefde de ruimte te geven, is voor mij noodzakelijk om op een fijne manier verder te kunnen leven. 'Zorgen voor mijn verdriet'  was de sleutel voor mij om weer te kunnen genieten en gelukkig te zijn, en dat is het nog elke dag. Ook merkte ik dat ik wanneer ik de juiste aandacht gaf aan mijn pijn, er ook meer ruimte ontstond voor de liefde en de mooie herinneringen die er ook zijn. Door het donkere te omarmen, creëerde ik juist meer licht.

Ik besef me dat dit niet voor iedereen het geval zijn. Rouwen blijft een persoonlijk proces en iedereen doet dit op zijn of haar eigen manier. Maar steeds vaker zie ik het door mij in het leven geroepen #zorgenvoorjeverdriet voorbij komen, en zie ik dat het mensen soms helpt in hun eigen proces. Mensen die ook een kind verloren, maar ook mensen die een andere dierbare verloren. En daar ben ik blij om! Het betekent dat er steeds meer ruimte komt om verdriet en pijn te delen, het te verzorgen en soms zelfs te koesteren. Want de tranen en het gemis om degene die we missen zijn óók juist hetgeen dat ons zo met ze kan verbinden.

Ik ben niet meer elke dag verdrietig. Ik huil ook niet meer elke dag om Boris. Ik rouw niet meer zoals ik dat acht jaar geleden deed. Maar Boris hoort bij mij, in leven én in dood. En mijn verdriet om hem zal ik voor de rest van mijn leven met alle liefde blijven verzorgen. Omdat liefde simpelweg nooit eindigt met de dood, en hij voor altijd bij me hoort.

★

Hoe zorg je voor je verdriet?

Maar hoe doe je dat dan, zorgen voor je verdriet? Dat is voor iedereen weer anders, en er zijn natuurlijk ook geen regels voor. Maar er zijn een aantal algemene dingen die iedereen op zijn eigen manier zou kunnen toepassen. Ik zal er een aantal omschrijven, in de hoop dat het iets voor jou of een ander kan beteken. Belangrijk bij dit alles is om heel dicht bij jezelf te blijven. Past het niet bij je, of voelt het niet goed? Doe het dan dus vooral niet, en probeer goed naar je eigen hart én verstand te luisteren.

Doorvoelen en doorleven 

Vooral kort na een verlies wordt je overmand door emoties. Boosheid, angst of verdriet, misschien ook blijdschap en dankbaarheid. Alle emoties die je voelt zijn juist en een weerspiegeling van hoe jij je voelt en er in staat. Gun jezelf de tijd en de ruimte om ze te voelen en ze te omarmen. Deze gevoelens zijn er niet voor niets, en ze zijn van jou.

Accepteren wat er niet meer is 

Het wordt nooit meer zoals toen, nooit meer zoals je had gewild. Dit is keihard, maar wel de realiteit. Acceptatie van dit feit is een keiharde job, maar voor mij was het van wezenlijk belang, en ik geloof dat dit voor iedereen zo kan werken.

Op zoek naar wat er nog wel is 

Naast hetgeen dat voor altijd weg is, is er nog wel heel veel anders. Wat is er nog voor jou? Probeer hier over na te denken, er ruimte aan te geven naast de pijn die je voelt, en het eventueel op te schrijven. Denk aan de liefde die altijd blijft, je dromen, fijne herinneringen, je familie en vrienden, je werk. Allemaal dingen die je leven fijn kunnen maken en waar je hopelijk wat licht en rust uit kunt halen voor nu of de toekomst.

Hoe hou je iemand dichtbij?

Simpelweg door de liefde er altijd te laten zijn! De liefde voor degene die je mist is namelijk niet verdwenen, en juist door die liefde blijf je diep van binnen nog samen. Geef deze liefde de aandacht die jij fijn vindt. Soms kan het prettig zijn iets symbolisch bij je te dragen zoals een sieraad, iets dat van degene is geweest die je mist, een steentje of iets anders dat je in je broekzak kunt stoppen.

~ Na het verlies van Boris nam ik zijn knuffelvosje overal mee naar toe. Ik kon niet zonder en raakte zelfs in paniek wanneer ik hem even niet bij me had of dacht hem kwijt te zijn. Ook droeg ik in het begin altijd een sieraad met een sterretje. Inmiddels heb ik dat niet zo heel erg meer nodig, en doe ik het alleen wanneer ik de behoefte voel. Ik heb geleerd dat hij er toch altijd wel is, hij is met mij verweven in alles wat ik ben. ~

★

Zoek een manier die bij je past

Zorgen voor je verdriet kan op honderden manieren. Waarschijnlijk zelfs meer! Ik geef je een aantal tips die je kunt volgen, of die je inspiratie kunnen geven het op een manier te doen. Zoek vooral een manier die bij jou past.

• Schrijf! Over wat er is gebeurt, wat je voelt, wat je mist, je herinneringen. Alles mag, en niemand hoeft het te lezen, tenzij je dat graag wilt.
• Maak een gedenkplekje in huis waar je af en toe even naar kan kijken en bijvoorbeeld een kaarsje of ander lichtje aan kunt steken.
• Koop een klein kadootje voor degene die je mist en geef het een plekje die jij fijn vindt.
• Maak een tekening van een herinnering of droom die je hebt gehad.
• Praat met vrienden of familie over degene die je moet missen. Haal herinneringen op, vertel wat je het meeste mist, en geef elkaar de ruimte om te vertellen en te huilen.
• Schrijf een briefje aan degene die je mist. Het briefje kun je bewaren, weggooien, of op een speciaal plekje leggen. Het is aan jou wat je met je woorden doet!
• Ga iets maken dat je doet denken aan degene die je mist. Van het breien van een deken, tot het kleien van een beeldje, alles kan en alles mag.
• Praat met lotgenoten. Soms kan het fijn zijn om aan één woord genoeg te hebben en je eventjes niet alleen te voelen in je pijn.
• Zorg goed voor je lijf, want dat heeft veel te verduren wanneer je veel verdriet hebt. Zoek wat je past, zoals wandelen, sporten, yoga of mediteren.

~ Voor mij is schrijven nog steeds één van de belangrijkste manieren om te zorgen voor mijn verdriet. Ook teken en maak ik graag dingen die mij doen denken aan Boris of aan mijn tranen. En af en toe koop ik een kadootje voor hem die ik bij zijn grafje breng of thuis hou bij zijn spulletjes. Ik kocht zelfs ooit een t-shirtje voor hem met vosjes, omdat deze me aan hem deden denken. Hij zou het nooit dragen, maar het voelde fijn om te kunnen doen. ~

Ruimte maken voor liefde en licht

Zoals ik eerder al omschreef kan het noodzakelijk voor je zijn om je pijn en tranen alle ruimte te geven, om daarnaast weer nieuwe ruimte te maken voor liefde, licht en geluk.

Wanneer je de pijn die je voelt weg stopt, en daarmee een deel van jezelf ontkent, stel je jouw emoties (die er weldegelijk zijn) uit, waardoor je er later in je leven last van kunt hebben. Door de acceptatie van je gemis, de zorg voor jezelf en je tranen, geef je jezelf meer ruimte om te zijn wie je bent en ontstaat er ook meer ruimte voor liefde en geluk.

~ Bovenstaande vond ik persoonlijk erg belangrijk, maar ik kon het niet alleen. Soms was het simpelweg te donker. Ik heb een lieve man, maar ook hij kon me niet altijd helpen. Ik moest het echt zelf doen. Ik ging naar een therapeut die mij hielp mijn eigen gevoelens en pijn te begrijpen, en ze op een gezonde manier te doorleven, verwerken en verweven.~

Zorgen om je verdriet

Heb jij, of iemand die dicht bij je staat, zorgen om hoe jij met je verlies om gaat? Neem dit altijd serieus, want ook dát hoort bij het zorgen voor je verdriet. Het is namelijk heel belangrijk dat je het op een veilige manier doet, waarbij je jezelf niet (volledig) verliest. Is dit herkenbaar voor jou? Trek dan snel aan de bel bij iemand die je lief is of bij een zorgdeskundige zoals bijvoorbeeld een therapeut of je huisarts.

Spreken

Wil je meer weten over mijn rouwfilosofie 'Zorgen voor je verdiet' of over mijn persoonlijk verhaal? En wil je dat ik er over kom vertellen bij bijvoorbeeld een lotgenoten bijeenkomst of zorggerelateerde workshops of symposia? Stuur me dan gerust een berichtje voor mogelijkheden en meer informatie.

★

Copyright Vlinderkusje

Alle gedichten, teksten, blogs en visies zijn met liefde geschreven door Anja Dalhuisen en/of Vlinderkusje®. Op alle inhoud rust copyright en het is verboden deze, of een deel ervan, te kopieëren. Gedichten en artikelen mogen enkel worden gedeeld met vermelding van Anja Dalhuisen of Vlinderkusje, en met de originele en nog intacte afbeelding of link.

Heb je vragen? Neem gerust contact op!

info@zorgenvoorjeverdriet.nl