♡ Terug naar blogoverzicht

De begrafenis ⋆ Ons verhaal 5/5

5 mei 2015

Maandag 4 mei ~

Vandaag deden we het ondenkbare. Onze zoon, die buiten mij nooit heeft geleefd, moesten we gaan begraven. We zagen er vreselijk tegenop, maar we waren er klaar voor. De wekker ging om 8 uur en we hadden een strakke planning. We haalden hem uit zijn wiegje en legde hem op ons bed. Terwijl Ad de koeling opruimde en nog wat andere dingen regelde, zette ik zijn wiegje op zijn eigen kamertje. Ik wilde niet thuis komen met een leeg wiegje naast ons bed. Dat leek me té heftig.


Toen kwamen de allerlaatste momenten met onze lieve kleine man. Om beurten hielden we Boris dicht bij ons. We maakten de laatste foto’s en filmpjes en probeerden alles zo intens mogelijk te beleven. Ik legde hem nog even in zijn wiegje en op de commode en wiegde hem in mijn armen. Met elke aanraking namen we langzaam afscheid van onze zoon.


Ad legde hem in zijn kistje met een dekentje over hem heen en we vroegen de kinderen om afscheid van hem te nemen. Ze mochten allebei iets in de kist de leggen, ze waren zo stoer…

We haalden hem eventjes weer uit zijn kistje en namen nu zelf afscheid van hem. We knuffelden voor de laatste keer, hielden hem nog eventjes dicht tegen ons aan, en dit keer legde ik hem in zijn kistje. Ook wij hebben Boris iets meegegeven. Ad gaf één van zijn kleine klompjes van vroeger aan Boris. De linker voor Boris, en de rechter voor hemzelf, omdat hij verder moet met zijn leven. Ik legde mijn trouwring onder zijn handjes op zijn hartje. De trouwring is een bewijs van de liefde van Ad en mij, maar die hebben we niet meer nodig, want daarvoor hebben we Boris. De ring mag nu bij hem zijn, zodat onze liefde altijd bij hem is.


Toen kwam de laatste aanraking en de allerlaatste kus… Het was de meest intense kus die ik ooit aan iemand gaf. Ad deed de deksel op zijn kistje met op de binnenkant de tekst; ‘het allermooist ben jij…’ Wat een afschuwelijk vreselijk moment was dat, het idee dat je je kind in een kist stopt en het daarna nóóit meer kan zien en nóóit meer kan vasthouden. Wat een hel. Afschuwelijk ondraaglijk en niet te doen… Ik zal het nooit meer vergeten…

Ad schroefde hem dicht met vier schroeven, en ik sloeg er daarna vier houten pinnen in met een hamer. Zo konden we allebei letterlijk het kistje en de veel te korte periode met ons lieve kleine ventje afsluiten.


De witte Jaguar stond voor het huis. Ad zette Boris op de achterbank, in het midden zodat Iris en Daan er naast konden gaan zitten. We namen zijn foto, zijn vosje, de ballonnen en onze speech mee en we reden naar de Oude Kosterij. De rit er naar toe was super! Het klinkt gek, maar Ad en ik waren zo trots dat we Boris meenamen in zo’n stoere auto. 


Bij de Kosterij aangekomen droegen we Boris met zijn vieren mee naar binnen terwijl onze vriend Kees op de piano speelde. Onze familie en vrienden waren al binnen en onze vriend Bertil maakte foto’s van de hele begrafenis. Als baar hadden we een korte dikke boomstam (die nu bij ons in de woonkamer staat) en daarop zetten we zijn kistje met zijn foto en zijn vosje. 


Het was een prachtige ceremonie met veel muziek en mooie woorden. Ad vertelde over onze dagen met Boris en hoe wij alles beleefden. Over dat we niet boos zijn en dat we zo ontzettend trots zijn. Over dat we hem ‘Boris de fixer’ noemen omdat hij zoveel teweegbracht. Ook ik deed mijn verhaal en vertelde over dat Boris zo geweldig is. Over dat het leven nooit minder mooi mag worden nadat Boris in ons leven is gekomen, en dat we er alles aan zullen doen om ons leven weer op te pakken. Ook las ik een brief voor die ik aan Boris schreef:


Lieve Boris,


Wat heb ik genoten van de tijd dat jij bij ons was. De kleine momenten dat ik je voelde in mijn buik en daarna je mooie kleine vingertjes kon aanraken. En wat is het gemeen dat je er nu niet meer bent! Ik ben verliefd op jou, en je hebt er voor gezorgd dat ik nóg verliefder ben op je papa.


Het lijkt zo zinloos maar dat is het niet. Je hebt nu al zoveel voor ons gedaan, en ik had het voor geen goud willen missen. Ik voel zoveel liefde voor jou, en ik weet dat je altijd bij me bent.


Lieve Boris, het allermooist ben jij…


★


Kees speelde aansluitend mijn liedje ‘Het Allermooist’ op de piano*. Ik zong het niet, dat was te moeilijk voor me, maar ik zong de woorden in mijn hoofd.

Toen de ceremonie was afgelopen droegen Ad en Daan samen Boris naar buiten. We stapten weer samen in de Jaguar en terwijl de klokken luidden (daar hadden we speciaal om gevraagd) reden we naar de begraafplaats samen met onze familie en vrienden. Daar stond een rolstoel klaar voor mij. Zijn kistje werd bovenop de rolstoel gezet zodat ik hem naar zijn grafje kon dragen, en we knoopten er een witte ballon aan. Met zijn allen in een lange rij van ongeveer vijftig mensen liepen we naar zijn plekje toe.


Ad zette Boris boven zijn grafje op twee houten balkjes en de dominee zei een paar woorden. Toen was het tijd voor mij om de ballon op te laten gaan. Ik pakte hem vast en wist dat dit voor mij het moment was waarop ik mijn kind moest loslaten. Ik sprak zachtjes de woorden ‘dag liefje’ en liet de ballon los. Daar ging hij, ver weg van ons... Terwijl de ballon omhoog ging kwamen er een paar druppels regen naar beneden. ‘De hemel huilt met ons mee’, zei ik tegen Ad. Vrienden en familie vertelden ons later dat de ballon naar de zon vloog die zich verschool achter de wolken en zich eventjes liet zien. Mooi...


Daarna zette Ad het kistje in het grafje. Onze vrienden en familie namen één voor één afscheid van Boris door een bloem naast het grafje te leggen en wat zand op zijn kistje te gooien. Toen iedereen weg was namen Iris en Daan afscheid van Boris. Ze gooiden ook allebei zand in zijn grafje en we stonden nog even stil met z’n vieren. We hielden elkaar stevig vast totdat het tijd voor ze was om te gaan.


Ad en ik bleven met zijn tweeën over. Ook ik deed een handvol zand in het grafje en Ad spitte het grafje van Boris dicht. Helemaal zelf, schep voor schep. Dit was voor hem hèt moment dat hij echt afscheid nam van zijn zoon en de veel te korte tijd dat hij bij ons was. Het was hartverscheurend om te zien. Mijn lieve man die met zijn hele lijf het laatste deed dat hij ooit voor zijn zoon kon doen…

Toen het grafje dicht was hebben we samen alle bloemen netjes op het zand gelegd zodat het er mooi uitzag voordat we weggingen. We stonden nog even stil bij zijn plekje en toen was het tijd om te gaan… Het was voorbij, we hadden onze zoon begraven nog voordat we van zijn leven konden genieten. Onze lieve Boris was weg, dood, en we zouden hem nooit meer zien…Verslagen verlieten we samen het kerkhof en gingen zonder onze mooie zoon naar huis.


Thuis hebben we samen met de naaste familie geluncht en de ochtend afgesloten. De begrafenis had ons gesloopt dus ’s middags hebben we lang geslapen. ’s Avonds was het dodenherdenking, een bijzonder moment om 20.00 uur. Vanaf nu zal deze dag voor ons een heel andere betekenis krijgen, en ik denk voor veel meer mensen om ons heen.


Die avond zaten we met zijn vieren op de bank en begon ik ineens te trillen. Ik kon er niet meer mee stoppen. Ad pakte een dekbed en ik trok een dikke trui aan maar ik bleef trillen. Het was hetzelfde gevoel dat ik had vlak na de bevalling. Waarschijnlijk door de emotie en de heftige inspanningen. Bijzonder dat ik het voelde toen ik mijn kind op de wereld zette en ook toen ik hem weer terug gaf aan de aarde…


★


Deel deze blog via:

Geen ijsje voor Boris...

28 juni 2024
Het is gek eigenlijk hoe het er ineens kan zijn, triggers die meestal geen trigger zijn, maar dan als donderslag bij heldere hemel kan het zomaar inslaan. Een steek in mijn hart omdat hij er niet meer is… We waren met wat dames en kinderen gezellig aan het picknicken, en ineens, gewoon tijdens het bestellen van een ijsje voor Babet, klinkt er keihard in mijn hoofd; ‘En geen ijsje voor Boris…’. Het overviel me enorm en ik voelde lichte paniek, want ik stond in een drukke rij in een te warme snackbar. ‘Niet aan denken nu, het is oké, wegslikken’. En dat lukte, al bleef er een weemoedig gevoel over. Logisch ook, want de pijn blijft zo gemeen. Eenmaal buiten met onze ijsjes was het goed. Ik noemde het niet, al had het gekund want ik was in fijn gezelschap, maar ik wilde het niet aan. Dat kan ik eigenlijk ook niet zo goed, dat doe ik liever alleen en van me afschrijvend, zoals nu. Het is dat stille verdriet waar ik zelf mee zal moeten blijven dealen. Ik keek naar mijn spelende, lachende meisje en gaf haar extra kusjes op haar wang. Ze is zo mooi! En wat ben ik blij dat wij samen wél ijsjes kunnen eten…

Sluimer

4 mei 2024
We hadden een pittige week. Op Koningsdag brak Babet haar enkel en op de jaardag van Boris de 29e hoorden we dat één van onze vrienden lag te vechten voor zijn leven. Het maakte dat ik die dag vooral bezig was met dingen regelen voor Babet, en veel zorgen maken. We hadden ook taart en slingers voor Boris, lieten een ballon op samen en brachten een kadootje en kaarsje naar zijn graf. Maar waar ik normaal zo met hem bezig ben op zijn dagen, omdat ik dat fijn vindt, lukte het me nu niet om er volledig in te duiken. Is dat erg? Niet perse, het was begrijpelijk anders die dag, en we hebben fijne momentjes gehad voor Boris. Maar ik merk dat ik emotioneel op een soort sluimer stond, en daar voel ik me schuldig over tegenover Boris.  En nu is het vandaag ineens al weer 4 mei, de dag dat we hem moesten begraven en hem onze allerlaatste kusjes en knuffels gaven, en nog steeds sta ik op sluimer. Het kan niet anders dan dat het gaat breken, de stormvloed zal er een keertje uit komen, maar nu dus even niet. We gaan vandaag nog even naar zijn grafje, en ik hoop dat het vanavond gaat onweren, dat deed het negen jaar geleden ook. Lieve Boris, Sorry dat het anders was, dat ik niet met al mijn aandacht bij je kon zijn. En je bent er toch wel, dat weet ik, je bent er altijd. Papa zei dat het goed is zo, en dat denk ik ook. Wat kunnen we ook anders!? Je zult hier fysiek nooit meer zijn en daar dealen we mee zo goed en kwaad als het kan. Maar ik blijf altijd je mama lief ventje. Altijd zal ik je mijn liefde blijven geven! En ik hoop dat je het voelt zoals ik jou ook nog voel in elke vezel van mijn lijf. Ik hou van jou! Mama ✨

Eenzame strijd

18 april 2024
Nog maar 11 nachtjes, en dan wordt Boris negen. Al wordt hij dat nooit echt, want zijn hartje stopte al voor het leven écht kon beginnen. Maar negen jaar! Als een eeuw en een dag tegelijkertijd. Vanochtend had ik het met mijn man over zijn dag, en over dat ik het vorig jaar zo lastig vond. Ik worstel elk jaar weer opnieuw met hoe we de dagen moeten indelen, en leg mijzelf én mijn omgeving dan allerlei regels op. Vorig jaar zorgde dat voor wrijving, waardoor de dag nog zwaarder werd dan hij al was, en dat wil ik niet meer. Het mag gewoon een fijne liefdevolle dag zijn voor ons, net als de dagen eromheen. Dus ik ga proberen het los te laten. En het is ook gewoon zwaar, en een eenzaam proces. Althans, zo ervaar ik dat zelf. Het zwarte van de dood overleef je niet samen, daarvoor voelt het voor mij te persoonlijk. Natuurlijk is het fijn als je het kunt delen met je dierbaren, en gelukkig kan ik dat ook, maar het diepste verdriet doorsta je alleen. Het doorvoelen, het verweven, geluk durven omarmen, weer leren leven in het licht. Je moet het jezelf toestaan deze stappen te zetten, en dan ook nog eens met vallen en opstaan, want soms valt alles onverwacht als een kaartenhuis in elkaar. De tijd zorgde gelukkig voor meer lucht en licht, maar ik weet het nog zo goed. Alles. In een seconde ben ik terug bij zijn geur, zijn handjes, het gevoel in mijn buik, de liefde en het afscheid. Het grootste verdriet, maar ook zoveel prachtige en dierbare herinneringen. In april is dit gevoel altijd wat dichterbij, alsof het verstrengeld is met wat de natuur ons brengt in de lente. Ik schreef net een gedichtje, over de eenzame strijd en over het licht en de liefde die ik terug vond. Ik deel het graag met je, samen met een foto van onze allermooiste tovenaar. Misschien vind je het mooi en herken je jezelf een beetje. Ik wens je in ieder geval heel veel kracht voor de zware momenten, en een beetje troost en licht wanneer daar ruimte voor is. Liefs Anja

Berusting

20 maart 2024
Tijdens mijn vakantie liep ik even alleen langs het strand. Ik voelde het zand onder mijn voeten en de zon op mijn lijf. In de verte hoorde ik de mensen maar ik hoorde vooral de wind en het water tegen de rotsvorming klotsen. Dit is de plek waar mijn gedachten kunnen stromen. Waar ik durf te dromen maar ook eerlijk durf te zijn naar mezelf. Ik ben er minder vaak dan ik zou willen, maar ze trekt me aan, de zee. En terwijl ik daar liep, besefte ik dat ik op zoek ben naar rust. Vooral in mijzelf maar ook in mijn dagen. Weer op zoek naar de sterke connectie met mezelf die ik zo diep voelde nadat ik Boris moest verliezen. Ons grootste verdriet zorgde ervoor dat we dichter bij elkaar en onszelf waren dan ooit. En naar dat gevoel verlang ik terug. Het gevoel dat je lijf je vertelt welke stappen je moet nemen, en welke juist niet. Ik ben inmiddels de zoektocht naar dat gevoel begonnen, en dat is een spannend maar fijn traject. Tijdens de vakantie vergat ik het vosje van Boris. Ik had hem wel eens eerder niet mee, maar dan vaak bewust. Nu schrok ik toen ik erachter kwam dat hij niet mee was. Want, schuldgevoel. Hoe kan ik nou op vakantie gaan, en niet denken aan het vosje van mijn overleden zoon? Ik werd even verdrietig, en had die emotie ook even nodig, maar eigenlijk kon ik het ook weer vrij snel van mij af zetten. Blijkbaar heb ik het vosje niet meer altijd nodig, en gun ik mijzelf de rust om het zélf te doen. Want Boris is er toch wel, altijd voel ik de connectie met hem, daar heb ik geen vosje of iets anders voor nodig. Gisteren gaf ik een lezing aan zorgprofessionals, in het ziekenhuis waar Boris bijna negen jaar geleden stil is geboren. Ik werd hiervoor gevraagd, en vond het een mooi moment om dit te doen, juist in dit ziekenhuis, en om te kijken of ik vaker wil spreken op andere plekken. Een lezing geven is op zich zelf al best een spannend iets, maar ook was ik benieuwd naar wat het met mijzelf zou doen en of ik mijn emotie in bedwang kon houden. En dat lukte! Op een heel klein moment na, want sommige dingen blijven te hartverscheurend om te vertellen, en die spreek ik nog steeds niet makkelijk uit, waarschijnlijk nooit. Maar het was een waardevolle middag, waar ook de verpleegkundige bij was die ons zo liefdevol ondersteunde toen Boris werd geboren. Fijn om elkaar echt even in de ogen te kijken na al die jaren, met een wederzijdse blik van dankbaarheid en bijzonder genoeg warme herinneringen aan dat zoveel omvattende moment. En weet je wat bijzonder is? De berusting die ik zo zoek in mijzelf heb ik denk ik bij Boris gevonden. Ons verlies, en zijn andere vorm van aanwezigheid heb ik geaccepteerd voor zover dat mogelijk is. Begrijp me niet verkeerd, als ik denk aan het moment dat de dood er ineens was, en dat ik onze zoon moest begraven, dan ga ik opnieuw door de grond. Het is het zwartste dat ik ooit meemaakte. Maar tegelijk ook het mooiste. Want zijn lieve kleine handjes, de liefde die hij ons bracht, en alle herinneringen die we toch konden maken, zijn van onschatbare waarde. Ze zijn met mij verweven tot in het diepste van mijn ziel. Maar de berusting in dat het is zoals het is, voelt heel fijn. En het maakt dat ik er over kan praten en delen zonder dat ik er aan onder door ga, zoals ik doe bij Vlinderkusje en bijvoorbeeld bij de lezing van gisteren. Het is een rust die ik nooit gedacht had te vinden, en in eerste instantie ook niet wílde vinden. Want, schuldgevoel. Ik blijf tenslotte zijn moeder die het gewoon graag zo goed wil doen voor hem. Ik ken een pijn die, gelukkig, maar weinig mensen kennen. Die pijn zal nooit verdwijnen, ik zal het mee nemen naar mijn eigen graf. Maar toch voel ik me gezegend, met alle liefde en de berusting die ik al wél heb gevonden. Wie weet wil Boris me een beetje helpen bij de andere rust waar ik zo naar verlang… Liefs Anja

Nooit meer samen

6 augustus 2023
‘Gaan jullie nog op vakantie?’ ‘Ja, we gaan voor het eerst weer met zijn allen!’ Au… Het was er uit voor ik er erg in had. Ik zei het met een lach, want ik heb er oprecht veel zin in, maar ik zeg nooit ‘met zijn allen’. Het doet teveel pijn dat we nooit meer volledig samen zijn, en daarom probeer ik die woorden te vermijden. De vakantie is voor Babet al begonnen, en door de regen loopt ze soms met haar ziel onder de arm. En wanneer ze wat meer tijd heeft om zich te vervelen, gaat ze Boris missen. Ondanks dat ze fysiek nooit bij hem was, mist ze hem wel degelijk. De wetenschap dat ze een grote broer had kúnnen hebben om mee te spelen doet haar pijn, en dat begrijp ik. Boris is er altijd, maar we praten niet meer dagelijks over hem. Eigenlijk heeft Babet het vaker over Boris dan wij zelf, en soms denk ik dat dit door mij komt. Dat ik onbewust de leegte van Boris om me heen draag, en dat ze dat voelt. Dat ze daarom verlatingsangst heeft en het moeilijk vindt om naar school te gaan. En dat ik mezelf dan regels opleg, zoals het vermijden van de woorden ‘met zijn allen’, helpt daar niet aan mee. Deze week vierde één van mijn sterrenmama vriendinnen de jaardag van hun zoon. Ze vertelde dat ze samen het leven hebben gevierd met een dagje uit, en vooral plezier hadden ter ere van hun zoon. Ik voelde een verlangen dat ook te kunnen. Door de regels die ik mijzelf steeds blijf opleggen over hoe het ‘moet’, beperk ik mijzelf in mijn eigen geluk, en misschien ook wel soms die van mijn dierbaren. En eerlijk gezegd is het best vermoeiend deze regels na te leven. Wellicht zijn ze ook niet meer nodig. Laat ik beginnen met zeggen dat we dit jaar ‘met zijn allen’ op vakantie gaan. Alleen al aan deze zin denken zorgt voor tranen, want de pijn zit diep. En dat mag ook! Het doet ook gewoon verdomde zeer om nooit meer volledig te zijn. Maar dat hoeft niet volgens regels, dat mag allemaal zijn zoals het is. En zoals Babet altijd zegt; ‘Mama, we zijn nooit alleen, Boris woont in ons hart!’ Dus, als je het zo bekijkt, is ‘met zijn allen’ zelfs in dít leven, gewoon met zijn zessen… ★

Donker licht

5 juli 2023
‘Het is er weer, dat zeurende gevoel van niets en heel veel. Dat sluimerende niemandsland van geen groot verdriet, maar ook geen lief geluk. Een beetje onheilspellend eigenlijk, zoals het weer de laatste dagen. Misschien dat ik daarom gisteren wel de behoefte had om met mijn blog aan de slag te gaan. Ik had zin om te schrijven over Boris maar ik heb de woorden niet kunnen vinden. Want wat voel ik dan eigenlijk op zo’n moment wanneer mijn hoofd in dat niemandsland dwaalt? Terwijl ik naar buiten kijk, en de storm door de bomen zie razen, begrijp ik opeens wat ik nodig heb. Ik verlang naar de rauwheid. Ik wil even diep voelen dat ik mijn zoon mis, en daardoor dichtbij hem zijn. Dichtbij zijn geur, dichtbij dat hij er nog was, dichtbij Boris. Ik wil denken aan zijn kleine teentjes, zijn lieve neusje en de warmte van zijn lijfje op mijn borst. Ik wil even de pijn voelen van het loslaten terwijl ik hem kreeg. Voor mij kan dichtbij Boris zijn niet zonder de pijn, want dat magische moment van hem ontmoeten is onlosmakelijk verbonden met het zwarte van het verlies. Een stilgeboorte omhelst zoveel. Het is de grens van leven en dood, geboorte en sterven, allemaal op één enkel moment. Veel te donker door het rauwe van de dood, maar toch licht door het betoverende nieuwe leven, al is het zo stil… En Boris straalde! Hij was als een engel die met zijn sterrenstof alleen maar liefde bracht, hij was onze kleine tovenaar. Maar het blijft zo verdrietig, elke dag weer. Dat hij niet meer fysiek hier is. Dat hij niet gewoon opgroeit zoals zijn broer en zussen. Dat ik hem nooit meer kan zien, dat hij nooit mijn hand zal pakken, en nooit zal zeggen ‘mama, ik hou van jou’. Er rollen tranen, het zijn er maar een paar, maar het lucht op. Gewoon heel even voelen, heel even de pijn, heel eventjes dichtbij…  ★
Meer blogs weergeven...
Share by: